Veilige geloofsgemeenschap
Een geloofsgemeenschap is een bijzondere gemeenschap. Met elkaar deel je je diepste levensovertuiging, je geloof. In zo’n gemeenschap, waar je samen bidt, zingt en belijdt, moet je je veilig voelen. Veilig om te kunnen zijn wie je bent. Veilig om je geloof te beleven. Veilig om zaken uit je privéleven te delen.
Een veilige geloofsgemeenschap zou een vanzelfsprekendheid moeten zijn. Uit diverse onderzoeken blijkt echter dat ook binnen geloofsgemeenschappen leden te maken krijgen met grensoverschrijdend gedrag. Pesten, discriminatie, seksuele intimidatie, ongewenste intimiteiten tot zelfs agressie en geweld, het is niet iets dat je verwacht op een plek waar men met elkaar het geloof beleeft, maar het is een realiteit.
Gemeenteleden kunnen uiteraard elkaar aanspreken op situaties waarin grensoverschrijdend gedrag wordt geconstateerd. Maar vaak staat degene die het overkomt alleen. Omdat er geen getuigen zijn, omdat de melder niet serieus genomen wordt (zoiets gebeurt bij ons toch zeker net!), of omdat het gedrag niet als grensoverschrijdend wordt herkend. Een melding van grensoverschrijdend gedrag is niet zomaar iets, het vraagt moed van de melder en het is een hele stap om naast iemand te gaan staan die dit overkomt, om op te staan tegen diegene die grensoverschrijdend gedrag vertoont. Juist wanneer grensoverschrijdend gedrag binnen een geloofsgemeenschap plaatsvindt, is de stap hierover te praten groot. Daarom is ook binnen een geloofsgemeenschap het credo vaak: “niets gezien, niets gehoord en niets gedaan”.
Er kunnen voorvallen ontstaan waarmee je als gelovige niet graag te koop loopt omdat die erg gevoelig liggen. Er zijn verschillende mogelijkheden hoe je hiermee om kunt gaan. Je kunt je melden bij de interne vertrouwenspersoon, de kerkenraad, de classis of het Meldpunt Misbruik in Kerkelijke Relaties.
Soms blijken deze stappen te groot te zijn. In een dergelijk uitzonderingsgeval kan een externe vertrouwenspersoon de helpende hand bieden.
De vertrouwenspersoon werkt onafhankelijk en zal alles wat haar ter ore komt vertrouwelijk behandelen. De vertrouwenspersoon is om die reden dan ook geen lid van de kerkenraad van de betrokken geloofsgemeenschap of classis. De taak van de vertrouwenspersoon is de melder eerste opvang te verlenen, te begeleiden bij het vinden van een manier uit deze situatie te komen en te adviseren over het nemen dan wel afzien van verdere stappen. De taak van de vertrouwenspersoon ligt niet op het gebied van pastoraat, hulpverlening, rechtsbijstand of arbitrage.
Een belangrijke taak van de vertrouwenspersoon, naast de opvang en begeleiding en van de melder, is het adviseren van het bestuur van de geloofsgemeenschap, de kerkenraad. De vertrouwenspersoon rapporteert aan de raad of de Staten en zal dit doen volgens de richtlijnen AVG/Autoriteit Persoon Gegevens. Vaak zal een dergelijke rapportage het advies tot preventieve acties bevatten. Alleen bij het constateren van (zware) strafbare feiten of structurele grensoverschrijdende situaties zal de vertrouwenspersoon contact opnemen met Het Meldpunt Misbruik in Kerkelijke Relaties, of, conform het Burgerlijk Wetboek, aangifte doen.
Een andere taak van een vertrouwenspersoon is preventie. Om een veilige omgeving een vanzelfsprekendheid te laten zijn, moeten binnen de geloofsgemeenschap afspraken gemaakt worden. En moeten er controlemechanismes zijn om toezicht te houden dat de afspraken nageleefd worden.
In een preventief grensoverschrijdend gedrag stappenplan bepaald de geloofsgemeenschap en staten haar beleid, haar gedragsregels en ook de positionering van de vertrouwenspersoon.
Een stappenplan is een levend document, met input van alle betrokkenen en bevat antwoord op vragen als:
- Hoe maken we onze geloofsgemeenschap veilig?
- Wat kan beter?
- Wie doet er mee?
- Wat spreken we af?
- Hoe houden we elkaar scherp?
Veiligheid en openheid in de geloofsgemeenschap ontstaan door veilig en open te zijn. Een extern vertrouwenspersoon helpt graag een dergelijk document op te stellen.
